Мусулмоннинг Мусулмон Устидаги Ҳаққлари

Ислом дини фақат ибодатлар ва руҳий покланишдан иборат эмас. У, шу билан бирга, жамиятдаги муносабатларни, инсонлар орасидаги ҳурмат, муҳаббат ва ҳамдўстликни ҳам мукаммал равишда тарғиб этади. Шу нуқтаи назардан, Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам томонларидан ривоят қилинган қуйидаги ҳадис мусулмонлар ўртасидаги ўзаро ҳақ-ҳуқуқларни баён этиб, мустаҳкам ижтимоий боғланишнинг асосини белгилаб беради.

Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади:

«Набий соллаллоҳу алайҳи васаллам дедилар:
«Мусулмоннинг мусулмон устидаги ҳаққи олти тадан иборатдир».
Саҳобалар: «Эй Аллоҳнинг Расули, улар нима?» деб сўрадилар.
У зот дедилар:
«Уни кўрсанг, салом бер,
у сени даъват қилса, унга жавоб бер,
сендан насиҳат сўраса, унга насиҳат қил,
ақса урса ва Аллоҳга ҳамд айтса, унга яхшилик тила,
касал бўлса, уни зиёрат қил,
вафот этса, жанозасига бор».
(Ривоятни беш муҳаддис ривоят қилганлар)»

1. Салом бериш — тинчлик ва муҳаббатнинг калити

Исломда салом — фақатгина бир ибора эмас, балки у қалбларни яқинлаштирувчи, нафратни йўқ қилувчи омилдир. «Ассалому алайкум» деб айтиш, мусулмонлар ўртасида муҳаббат уйғотади ва ижтимоий бирликка замин яратади.

2. Даъватга ижобат қилиш — ҳурмат ва қадрлаш белгиси

Бир инсон бошқани даъват қилса, бу — унга бўлган эътибор ва яқинликнинг нишонасидир. Даъватга ижобат қилиш, унинг эҳтиромини жавоб билан қайтаришдир.

3. Насиҳат сўраса, ҳақ гапни айтиш

Мусулмон киши ростгўй ва самимий бўлиши лозим. Агар биродаринг сендан маслаҳат сўраса, унга холис ва фойдали сўз айтмоғинг — ўзингга ҳам, унга ҳам хайру барака келтиради.

4. Ақса уриб, ҳамд айтса, «Ярҳамукаллоҳ» деб жавоб қайтариш

Бу сўзлар инсонлар ўртасидаги эътибор ва дуонинг намоёнидир. Бундай жавоб бериш нафақат одоб, балки суннатга амал қилиш ҳисобланади.

5. Бемор бўлса, зиёрат қилиш

Бемор зиёрати руҳий таскин, мадад ва дуо манбаидир. Бу амал мусулмонларнинг ўзаро ғамхўрлиги ва инсонийлик аломати сифатида намоён бўлади.

6. Вафот этса, жанозасига ҳозир бўлиш

Буюк бир ҳақ ва зиммамиздаги бурч — бу биродаримизнинг охирги сафарини эҳтиром билан кузатиш. Жанозада қатнашиш ҳам мусулмонлар ўртасидаги қардошлик туйғусининг тасдиғи ҳисобланади.

Бу ҳадисдан маълум бўладики, Ислом нафақат инсоннинг Роббиси билан боғини, балки инсоннинг инсон билан бўлган муносабатини ҳам чуқур тарбия қилади. Мусулмонлар ўртасидаги ана шу олти ҳаққа риоя қилиш — жамиятнинг барқарорлиги ва муҳаббатга асосланган бирликнинг пойдеворидир.

Аллоҳ таоло бизларни ана шу ҳақларга амал қилувчи, бир-биримизга меҳр-шафқатли, ғамхўр мусулмонлардан қилсин! Омин.

Ta’lim muassasasi mudiri Rustamjon domla Mahmudov